Matthijs van Nieuwkerk vindt het iets te ver gaan dat Lodewijk Asscher het boek Het Complot Tegen Amerika van Philip Roth gebruikt om mensen te waarschuwen voor wat er nu gebeurt in de Verenigde Staten. Dat liet hij dinsdagavond blijken in De Wereld Draait Door, waarin hij sprak met de PvdA-lijsttrekker. Het fictieve boek van Roth beschrijft wat er zou zijn gebeurd als Charles Lindbergh in 1940 de president van de Verenigde Staten zou zijn geworden.
Van Nieuwkerk noemt het ‘een brutale parallel’. “Ik begrijp heus wel dat er een paar overeenkomsten zijn met wat er nu in Amerika gebeurt, maar we hebben het over Charles Lindbergh: een antisemiet. Roths fantasie importeert de grootste trauma’s van de vorige eeuw, facisme en antisemitisme, naar Amerika. Ik begrijp echt dat u soms een beetje aan Donald Trump moet denken, maar het is een brutale vergelijking. Lindbergh was een fascist pur sang. Het gaat vrij ver.”
Hij vervolgde: “We hebben het in dit boek over virulente jodenhaat, deportaties, puur fascisme. Dit boek houdt u omhoog: ‘Lees dit en wees gewaarschuwd.’ Even later lees ik de naam Trump en twee alinea’s daarna Wilders. Brutaal.”
Asscher: “Ja, brutaal, maar nodig. Mijn boodschap is: ‘Kijk wat er gebeurt en zie dat het kernwaarden aantast.’ Dit boek gaat wat mij betreft ultiem over politiek en het vermogen om je voor te stellen dat het anders kon gaan en de verantwoordelijkheid die je hebt. Je kunt ergens anders op stemmen. De les van Trump is dat hij precies heeft wat hij heeft aangekondigd. Bij ons wil Wilders moskeeën sluiten. Laten we dat serieus nemen.”
De vicepremier wist Van Nieuwkerk niet te overtuigen. “Ik vind het een beetje een paardenmiddel om dit boek te noemen.”
Asscher verbaasde zich over deze kwalificatie door Van Nieuwkerk: “Een paardenmiddel?! Een paardenmiddel?! Moet je horen wat je zegt. Er worden onschuldige mensen opgesloten met een green card die al jarenlang in Amerika wonen. Het gebeurt nu, in 2017.”
Van Nieuwkerk: “Dat begrijp ik. Ik lees de krant, ik volg de televisie en ik praat er hier elke dag over.”
Asscher: “Literatuur is geen paardenmiddel. We leven hier in een bijzondere tijd. Democratie is me veel te kostbaar om niet ieder middel te gebruiken om mensen zelf na te laten denken over wat ze zelf kunnen doen. Dit is niet het paardenmiddel. De werkelijkheid is veel extremer dan wat je in je fantasie kunt bedenken.”
Van Nieuwkerk: “U brengt ons met dit boek in de verleiding – en dat bedoel ik even met paardenmiddel – om deze twee naast elkaar te leggen: de rabiate onversneden fascist en jodenhater met de mensen die nu de lakens uitdelen in Amerika en misschien straks bij ons.”
Het interview van Van Nieuwkerk met Asscherkunt u terugzien op de VARA-site.
Foto: VARA
