Om te illustreren hoe diep de invloed van Mies Bouwman in onze beeldcultuur zit verankerd kunnen we Harry Potter aanhalen. In de derde film over de tovenaar is een scène te zien waarin enkele personages naar het amusementsprogramma The Generation Game kijken.
Het programma bestaat echt en wordt sinds 1971 in Groot-Brittannië uitgezonden. Maar The Generation Game is in feite niets meer dan de Britse versie van Een van de acht (waarin vier koppels het tijdens allerlei spelletjes tegen elkaar strijden), dat tussen 1969 en 1973 door Mies Bouwman werd gepresenteerd en door haar echtgenoot Leen Timp was (mede-)bedacht.
“Dat was eigenlijk de eerste, echte grote speelshow op de Nederlandse televisie”, zegt programmamaker en theaterproducent Albert Verlinde.
“Je had destijds natuurlijk maar twee zenders en een paar omroepen. Veel soortgelijke programma’s werden tegenover elkaar geprogrammeerd. Toen Een van de Acht er was volgde redelijk snel De Berend Boudewijn Kwis en AVRO’s Wie-kent-kwiz. Nu is het normaal dat Nederlandse televisieformules de wereld over gaan, maar toen gebeurde dat zelden.”
Giro 555
Ook toen vorig jaar op de Nationale Actiedag van Giro 555 aandacht werd gevraagd voor de hongersnood in Jemen, Noordoost-Nigeria, Zuid-Soedan en Somalië was de invloed van Bouwman zichtbaar. Zij was de eerste die op televisie een grote geldzamelingsactie presenteerde. Dat gebeurde op 26 en 27 november, 1962. Het geld werd geïnvesteerd voor een woongemeenschap voor gehandicapten.
“Tot op dat moment werden inzamelingsacties alleen op de radio georganiseerd. Mies bracht het naar de televisie”, zegt Verlinde, die ook bevriend was met de presentatrice.
“Dat heeft jarenlang de toon gezet over de manier waarop je zulke acties moet uitvoeren. Een documentaire maken, artiesten laten optreden, aangrijpende filmpjes van de locatie waar een bepaalde ramp zich heeft afgespeeld”, erkent ook programmamaker Bert van der Veer.
Maar hoe wist Bouwman steeds zo zeker waar het publiek naar wilde kijken? “Dat bepaal je op het moment dat je van binnen voelt: hier kan ik wat mee”, zegt Verlinde. “Ivo Niehe zei maandag over Mies: ‘Als je zo gelooft in je talent, in je vakmanschap en in je publiek en je meent te weten waar de kijker op reageert dan werkt het.’ Ik voelde het bijvoorbeeld met Boulevard, Linda de Mol met Ik houd van Holland. Dat heb je soms. Mies had dat gevoel heel vaak.”
Johan Cruijff
Ook werd Bouwman beïnvloed door haar gemêleerde groep vrienden en kennissen. “Politici als Joop den Uyl en Hans Wiegel, maar ook mensen als Freek de Jonge en Johan Cruijff. Ze had daardoor altijd een soort thermometer voor de tijd”, zegt Verlinde.
Van der Veer: “Wat me destijds opviel en eigenlijk tot op het laatste moment is blijven opvallen, is hoe waanzinnig ze op de hoogte was van wat er zich op televisiegebied afspeelde. Welke talenten zich aandienden, welke programmaformules ontwikkeld werden. En ze hield zich bezig met wat zich in de wereld afspeelde.”
Chantal Janzen
De grootste invloed die Bouwman op het huidige televisielandschap uitoefent, wordt volgens Verlinde vertegenwoordigd door een aantal presentatoren.
“Dan heb ik het niet over inhuurpresentatoren die voor een autocue staan en alle sponsors opnoemen, maar over al die mensen die actief aan hun programma meewerken. Linda de Mol, Johnny de Mol, Matthijs van Nieuwkerk, Martijn Krabbé, Floortje Dessing. Ik denk dat Mies nog steeds een enorme invloed heeft op al die mensen die geloven dat ze moeten maken wat ze mooi vinden. Wat omroepdirecties en onderzoeksbureaus daarvan vinden, moeten ze zelf maar weten.”
“Mies was tegen de autocue en wilde alles weten over een bepaald programma”, zegt Van der Veer.
“Ik constateer bij de jonge garde van presentatoren dat ze zijn geketend aan de autocue en niet altijd even goed op de hoogte zijn. Ze zijn ook vaak weinig kritisch op hun eigen werk. Mies Bouwman heeft een keer tegen Chantal Janzen gezegd: ‘Je moet niet alles aannemen wat je wordt aangeboden.’ En dan was Chantal nog iemand waar ze heel veel respect voor had. Dus kun je nagaan wat ze van andere talenten vond.”
